بەیاننامەی رێکخراوی مافی مرۆڤی هانا بە بۆنەی ٨ی مارس ڕۆژی جیهانی ژنان
ڕۆژی جیهانی ژنان بۆ یەکەمجار لە سەرەتای سەدەی بیستەمدا لە ئەمریکا و دواتر لە وڵاتانی دیکەدا یادی کرایەوە کە ڕەگ و ڕیشەی لە خەباتی مێژوویی ژنان بۆ مافی یەکسان ، هەلومەرجی کارکردنی شایستە و مافی دەنگدان هەیە.
ئەم ڕۆژە بۆتە هێمای پێداگری و خۆڕاگری ژنان بەرامبەر بە نایەکسانی لە ئاستە جیاجیاکاندا و بەدرێژایی دەیان ساڵ بووەتە سەکۆیەک بۆ جەختکردنەوە لەسەر دادپەروەری ڕەگەزی و نەهێشتنی هەڵاواردن دژی ژنان لە سەرانسەری جیهاندا .لە ئێران، هەشتی مارس هەمیشە بیرهێنانەوەی خەباتی ژنان لە دژی یاسا و پێکهاتە جیاکارییەکان بووە.
ژنانی ئێران دەیان ساڵە بۆ بەدەستهێنانی مافە سەرەتاییەکانیان هەر لەو کاتەوەی کە یەکەمین یاسای مەدەنی و بنەماڵەیی نووسراوە بۆ مافی یەکسان لە ژیانی هاوسەرگیری ، جیابوونەوە ، سەرپەرشتیکردن و میرات ، کار و تەنانەت ئازادی جلوبەرگ خەبات دەکەن .ناڕەزایەتی و بزووتنەکانی مافی ژنان لە ئێران بە تایبەتی بزووتنەوەی “ژن ، ژیان ، ئازادی” جارێکیتر نیشانیدا کە ژنان لە خەتی پێشەوەی خەباتن بۆ گەشتن بە ئازادی و یەکسانی و دەنگیان بووەتە یەکێک لە گرینگرتین دەنگەکان بۆ گۆڕانگاری لە ئێران .
سەرەڕای ئەوەی کە ژنان بە گشتی لە سیستەمی فیقهی-یاسایی کۆماری
ئیسلامی ئێراندا لە ژێر گوشاری چەوساندنەوە و نایەکسانیدان ، بەڵام ئەم نادادپەروەری و نایەکسانییە لە نێوان ژنانی سەر بە کەمایەتییە نەتەوەیی و زمانەوانی و ئایینییەکان فۆرمێکی یەکتربڕینی وەرگرتووە .لەم نێوەندەدا ژنانی کورد ڕووبەڕووی چەوساندنەوەی دوو هێندە و هەڵاواردنی چەند لایەیی دەبنەوە . ئەوان نەک تەنها لەبەر ئەوەی ژنن بەڵکو بەهۆی پەیوەندییە نەتەوەیی-زمانی-ئاینییەکانیشەوە ڕووبەڕووی جیاکاری و گوشاری یاسایی ، کولتوری و عۆرفی دەبنەوە .
نیزامی یاسایی ئێران کە لە زۆربەی بەشەکاندا بۆ ژنان سنووری دیاریکراوی داناوە بۆ ژنانی کورد ئاڵۆزی زیاتری درووست کردووە . سیستەمی یاسای بنەماڵە لە ئێراندا ملکەچی یەک سیستەمی یاسایی نەبووە بەڵکو سیستمی یاسایی کە پرسەکانی یاسای بنەماڵە بەڕێوە دەبات، بۆ باسکردنی “بارودۆخی کەسی” و ملکەچی ئایینی کەسێک کورتکراوەتەوە .
زۆرینەی ژنانی کورد بە هۆی شافیعی بوون بە دەست دوو جۆرە هەڵاواردنەوە دەناڵێنن لە خستنەڕووی یاساکانی بنەماڵە لە بابەتەکانی وەک هاوسەرگیری، تەڵاق و میراتدا. ئاڵۆزیی مەسەلەکە کاتێک زیاتر دەردەکەوێ کە پرسەکانی باری کەسایەتی بە پێی فیقهی شافیعی هەرگیز فۆرمولە نەکراون و یەک دەقی یاسایی لەو بارەوە نییە .
دادگاکانی خێزان بەبێ دەستێوەردانی جەوهەری بە شێوەیەکی سەرەکی کەیسەکانی خێزان ڕەوانەی ئەنجومەنی ڕۆحانییەکان لە شارە جیاجیاکان دەکەن و ئەو پیاوە ئاینیانەن کە بەبێ هیچ چاودێرییەکی یاسایی سەرەتایی سەبارەت بە بابەتی بڕیار و فیقهی ئەوان لەلایەن دادوەری دادگای خێزانەوە داڕێژرێت . ئەم دۆخە کە تا ئێستا سەرنج و بایەخی جددی پێنەدراوە ، لە ڕاستیدا زۆرێک لە ژنانی کوردی خستۆتە بازنەی نادادپەروەری یاسایی بێکۆتاییەوە .
ڕێکخراوی مافی مرۆڤی هانا، بە دوورکەوتنەوە لە دروشمە گشتییەکان و هاوتەریب لەگەڵ لێکۆڵینەوەیەکی گشتگیر ئەمساڵ دەستی بە پڕۆژەیەک بۆ لێکۆڵینەوە لە کاریگەرییەکانی بزووتنەوەی “ژن، ژیان، ئازادی” لەسەر مافەکانی بنەماڵە ، بەتایبەتی مافی هاوسەرگیری یەکسان و تەڵاق بۆ ژنانی کورد کردووە . ئەم پڕۆژەیە کە بە جەختکردنەوە لەسەر ستانداردە نێودەوڵەتییەکانی مافی مرۆڤ بەڕێوەدەچێت، هەوڵ دەدات ڕەهەندە یاسایی و کۆمەڵایەتییەکانی هەڵاواردنی پێکهاتەیی یاسایی بەرامبەر ژنانی کورد ڕوون بکاتەوە و ڕێگەچارەی کردەیی بۆ چارەسەرکردنی ئەو نادادپەروەریانە دابین بکات .رێکخراوی مافی مرۆڤی هانا ٨ی مارسی ٢٠٢٥