ڕاپۆرتی ڕێکخراوی مافی مرۆڤی هانا سەبارەت بە دۆخی زیندانی سیاسی کورد …
…ناو: زەینەب جەلالیان
بەرواری لە دایک بوون : ٢٠ی ڕەشەمەی ١٣٦٠
شوێنی لە دایک بوون: یەکێک لە ئاواییەکانی ماکو
نەتەوە: ئێرانی (کورد)
دۆخی ئێستا: زیندانی سیاسی لە زیندانی یەزد
ماوەی دەستبەسەرکردن: لە ساڵی ١٣٨٣ەوە (زیاتر لە ١٧ ساڵ بەبێ یەک ڕۆژی مەرەخەسی)
٢: مێژووی دەستگیرکردن و سزادان:
زەینەب جەلالیان،چالاکی سیاسی کورد لە مانگی ڕەشەمەی ١٣٨٦ ، لە لایەن هێزە ئەمنییەکانی کۆماری ئیسلامی ئێرانەوە لە کرماشان دەستبەسەر و لە پووشپەڕی ١٣٨٨ ، لە لایەن دادگای ئینقلابی ئیسلامیی کرماشانەوە بە تۆمەتی “موحاربە” لە ڕێگەی ئەندامێتی لە گرووپی “پژاک” سزای سێدارەی بە سەردا سەپێنرا و سزاکە لە ئەنجامی گوشاری نێودەوڵەتی بۆ زیندانی هەتاهەتایی گۆڕدرا .
پێشێلکردنی ڕوونی بنەماکانی دادگاییکردنی دادپەروەرانە:
دادگاییکردنی چەند خولەکی : پرۆسەی دادگاییکردنی تەنها چەند خولەکێکی خایاند بەبێ ئەوەی بەڵگەی پێویست بخرێتەڕوو .
زەوتکردنی مافی وەرگرتنی پارێزەری سەربەخۆ : زەینەب جەلالیان لە هەبوونی پارێزەری سەربەخۆ و بەرگری یاسایی بێبەش کرا .
ئەشکەنجەدان بۆ بەدەستهێنانی دانپێدانانی زۆرەملێ : ڕاپۆرتی باوەڕپێکراو هەیە لەسەر ئەشکەنجەدانی جەستەیی و دەرونی بۆ وەرگرتنی دانپێدانانی زۆرەملێ .
نەبوونی شەفافیەتی دادوەری : بڕیاری دادگا لەسەر بنەمای ئەو دانپێدانانە دەرچووە کە لە ژێر ئەشکەنجەدا وەرگیران و هیچ بەڵگەنامەیەک بوونی نیە .
٣: بارودۆخی زیندان و ڕاگوێزانی بەردەوام :
زەینەب جەلالیان لە ماوەی زیندانی بوونەکەیدا چەندین جار بۆ زیندانە جیاوازەکان گواستراوەتەوە و زۆرجار بەبێ ئاگاداری بنەماڵەکەی و بەبێ ئەوەی هۆکاری یاسایی بخرێتەڕوو .
لەرێکەوتی ١٣ی گوڵانی ١٣٩٩ ، لە زیندانی خۆی بۆ زیندانی قەرچەکی وەرامین ڕاگوێزرا ، پاشان لە رێکەوتی ٥ی پووشپەڕ بۆ زیندانی کرمان و دواتر لە ٣ی ڕەزبەری ١٣٩٩، بۆ زیندانی دیزڵاوای کرماشان، و دواجار لە خەزەڵوەری ١٣٩٩بۆ زیندانی یەزد (شوێنی دەستبەسەرکردنی ئێستای) گوازرایەوە .
ئامانجی ئەم گواستنەوەیانە بریتین لە:
فشاری دەروونی و جەستەیی ،
بڕینی پەیوەندی لەگەڵ خێزان و پارێزەران ،
ڕێگریکردن لە دەستڕاگەیشتن بە چاودێری پزیشکی گونجاو
٤: باری تەندروستی و پێشێلکردنی مافە پزیشکییەکان:
زەینەب جەلالیان بە هۆی ئەشکەنجەدانی جەستەیی و بارودۆخی نامرۆڤیانەی زیندان ڕووبەڕووی کێشەی گەورەیی جەستەیی دەبێتەوە: لەوانەش کێشەی بینین ، لە جۆزەردانی ١٣٩٣ ، ڕێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی هۆشداریدا لەوەی کە مەترسی کوێر بوونی تەواوەتی لەسەرە .
تووشبوون بە کۆرۆنا : لە جۆزەردانی ١٣٩٩لە زیندانی قەرچەک تووشی کۆرۆنا بوو، دەسەڵاتدارانیش ئامادە نەبوون بیگوازنەوە بۆ ناوەندە پزیشکییە تەیارەکان .
مانگرتن لە خواردن:
ئەو لە رێکەوتی ٣١ی جۆزەردانی ١٣٩٩ ، مانی لە خواردن گرت بۆ داوای گواستنەوە بۆ زیندانی خۆی یان ئێڤین
، هەروەها لە ١٠ی گەلاوێژ ، دوای تووشبوون بە کۆرۆنا و بێبەشکردنی لە چارەسەری دووبارە مانی گرت .
ڕەتکردنەوەی چارەسەر : سەرەڕای خراپی دۆخی جەستەیی بەرپرسانی ئەمنی ڕێگری دەکەن لەوەی ڕەوانەی نەخۆشخانەیەکی تایبەتمەند بکرێت.
٥: ئەشکەنجەدان و مامەڵەی خراپ:
بە پێی ڕاپۆرتە جێی متمانەکان :
خاتوو جەلالیان بەمەبەستی دەرهێنانی دانپێدانانی زۆرەملێ لێی کەوتۆتە بەر ئەشکەنجەی جەستەیی و دەروونی توند.
ئەو لە سەرجەم مافەکانی لەوانە دەسپێڕاگەیشتن بە پارێزەری هەڵبژردراوی خۆیی و پەیوەندی لەگەڵ بنەماڵەکەی بێبەش کراوە .
زیندانی تاکەکەسی و بێسەروشوێنکردنی زۆرەملێ : بۆ ماوەیەک لە ژووری تاکەکەسیدا ڕاگیرابوو و خێزانەکەی ئاگاداری شوێنی نەبوون (دۆسیەی بەڵگەنامەیی لە پووشپەڕی ١٣٩٩).
٦: کاردانەوە نێودەوڵەتییەکان:
ڕێکخراوی لێبوردنی نێودەوڵەتی چەندین جار داوای ئازادکردنی بەپەلە یان دابینکردنی چاودێری پزیشکی بۆ ئەوی کردووە.
نەتەوە یەکگرتووەکان: ڕاپۆرتدەری تایبەتی مافی مرۆڤ لە ئێران نیگەرانی خۆی لە بارەی دۆخی ئەو دەربڕیوە .
دامودەزگاکانی دیکە : ڕێکخراو و دامەزراوەکانی مافی مرۆڤ و پەیامنێرانی بێ سنوور بە بەردەوامی بەدواداچوونیان بۆ دۆخی ناوبراو کردووە.
٧: نموونەی پێشێلکاری مافی مرۆڤ :
پێشێلکردنی مافی ژیان و ئازادی ، دەستگیرکردنی نایاسایی و سزای هەتاهەتایی ناڕەوا، ئەشکەنجەدان و مامەڵەی نامرۆڤانە، ئەشکەنجەدانی جەستەیی و دەروونی و بێبەشکردنی لە چاودێری پزیشکی ، بێبەشکردنی دادگاییکردنی دادپەروەرانە و نەبوونی شەفافیەت لە پرۆسەی دادوەری، بێسەروشوێنکردنی زۆرەملێ و ئاگادار نەبوونی بنەماڵە سەبارەت بە شوێنی زێنەب جەلالیان لە ماوە جۆرەوجۆرەکاندا.
٨: داواکاری پێشنیار کراو :
گوشاری دیپلۆماسی: داوا لە یەکێتی ئەوروپا و نەتەوە یەکگرتووەکان و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان بکرێت بۆ ئازادکردنی دەستبەجێ و بێ مەرجی زەینەب جەلالیان فشار بخەنە سەر کۆماری ئیسلامی ئێران .
کەمپەینی ڕاگەیاندن : دەستپێکردنی هەڵمەتی جیهانی بۆ زیادکردنی هۆشیاری گشتی و ڕووماڵکردنی میدیایی فراوانتر.
بەدواداچوونی یاسایی: پێشکەشکردنی دۆسیەکەی بۆ دەزگا نێودەوڵەتییەکانی وەک ئەنجومەنی مافی مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکان و لیژنەی بەرەنگاربوونەوەی ئەشکەنجە.
پاڵپشتی خێزان: دابینکردنی پلاتفۆرمی پێویست بۆ پشتیوانی یاسایی و دەروونی لە بنەماڵەی زەینەب جەلالیان لە کارلێککردن لەگەڵ دامەزراوە نێودەوڵەتییەکانی مافی مرۆڤ .
زەینەب جەلالیان هێمای خۆڕاگری ژنانی کوردە لە بەرامبەر سەرکوتی سیستماتیکی کۆماری ئیسلامی ئێران. دۆخی خراپی جەستەیی و دەروونی ئەو پێشێلکارییەکی گەورەی مافەکانی مرۆڤ لە ئێراندا نیشان دەدات . بەردەوامی دەستبەسەرکردن و بارودۆخی نامرۆڤانە دەتوانێت لێکەوتەی خراپی هەبێت .
ڕێکخراوی مافی مرۆڤی هانا داوا لە هەموو دامودەزگا نێودەوڵەتییەکان دەکات هاوکاری بکەن و فشاری خێرا بخەنە سەر کۆماری ئیسلامی ئێران بۆ ئازادکردنی زەینەب جەلالیان بەبێ مەرج.
ئامادەکردنی : ئەرسەلان ئەحمەدی ریک ئابادی
چوارشەممە ٥ی فێوریە ٢٠٢٥