گزارش سازمان حقوق بشر هانا از وضعیت حقوق بشر در کردستان. آمار و اطلاعات جمع آوری شده توسط تیم تحقیق سازمان حقوق بشر هانا با لحاظ استانداردهای گزارش نویسی در خصوص وضعیت حقوق بشر تهیه شده است. در این راستا اطلاعات موجود بواسطه مصاحبه با قربانیان، خانواده‌ها و دسترسی به اسناد مکتوب راستی آزمایی شده است.
بنابراین آمار اعلامی صرفا منعکس کننده موضوعاتی است که تیم تحقیق هانا قادر به تایید قطعی آنها می‌باشد.
- بر این اساس طی سە ماە اول سال ٢٠٢٥، دستکم ٢٨٤ شهروند در شهرهای مختلف کردستان به دلایل مرتبط با اتهامات سیاسی و عقیدتی بازداشت شدەاند. تعداد ٣٤ شهروند کُرد اعدام که عمدتا در رابطه با جرائم مواد مخدر بوده است . تعداد ۲۷ زندانی به ٦٥٨ ماە زندان و ٢ زندانی بە اعدام محکوم شدەاند. ۴ زندانی نیز در زندانهای مختلف جان باخته‌اند.
-تعداد ١٠ کارگر بر در رابطه با فقدان ایمنی در کار و‌سوانح ناشی از کار جان باخته‌اند.
- ١٦ کولبر در نقاط مختلف کردستان جان باخته و زخمی شده‌اند.
– ٢ شهروند بر اثر انفجار مین‌های زمینی دچار صدمات جدی شده‌اند.
– آمار خودکشی نیز به صورت فزاینده‌ای افزایش یافته به صورتی که دستکم ٣٤ نفر طی سه ماه نخست سال ۲۰۲۵ خودکشی کرده‌اند.
بازداشت‌های مرتبط با اتهامات سیاسی و عقیدتی:
طی سە ماهە اول سال ۲۰۲۵، دستکم ٢٨٤، شهروند کُرد توسط نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ایران بازداشت شده‌اند. بنابر تحقیقات انجام پذیرفته عمده این بازداشت‌ها بصورت فراقانونی صورت پذیرفته و اشخاص بدون احضار قبلی و‌نیز ارائه دستور قضایی بازداشت شده‌اند. شایان ذکر است توقیف و‌بازداشت افراد حتی بر اساس قوانین حداقلی جمهوری اسلامی مشروط به رعایت حقوق متهمین و با لحاظ نظارت قضایی می‌باشد لیکن بر اساس رویه موجود نهادهایی امنیتی با نقض قانون آیین دادرسی کیفری بصورت غیرقانونی و خودسرانه مبادرت به بازداشت اشخاص می‌نمایند.
عمده بازداشت های صورت گرفته در این مقطع زمانی در ارتباط با اتهام همکاری با احزاب کُردستانی اپوزیسیون جمهوری اسلامی، فعالیتهای مدنی مرتبط با محیط زیست، حقوق زنان و فعالیتهای رسانه‌ای بوده است. بر اساس آمار مثبوت تعداد ۱۹ نفر از بازداشت شدگان زن و بقیه مرد بوده‌اند.
- اعدام:
در سە ماهە اول سال ٢٠٢٥ دستکم ٣٤ شهروند کرد در زندانهای مختلف در ایران اعدام شدەاند. از این تعداد ٢٣ نفر بە اتهام قتل عمد، ٨ نفر بە اتهام جرایم مربوط بە مواد مخدر و ٣ نفر هم بە اتهام تجاوز بە عنف اعدام شده‌اند.
مرگ در زندان
در سە ماهە اول سال ٢٠٢٥، چهار زندانی در زندانهای جمهوری اسلامی جان خود را از دست دادند. دو زندانی بر اثر مریضی، یک زندانی بر اثر درگیری در زندان و یک زندانی هم بە دلیل نامشخصی در زندان جان باختە است.
- صدور احکام سنگین حبس:
در سە ماهە اول سال ٢٠٢٥، برای ٢٧ نفر روی هم رفتە حکم ٦٥٨ ماەحبس صادر شدە است. در سە ماهە اول سال ٢٠٢٥، برای ٢ زندانی حکم اعدام صادر شدە است. همچنین احکام اعدام وریشە مرادی و پخشان عزیزی دو زندانی زن سیاسی کرد بصورت قطعی به اتهام بغی تایید شده است.
- کولبران
با استناد به آمار هانا، در سە ماهە اول سال ٢٠٢٥، دستکم ١٦، کولبر و کاسبکار کشتە و یا زخمی شدند. از این تعداد سە کولبر بر اثر شلیک مستقیم توسط نیروهای مرزبانی جمهوری اسلامی کشتە شدند، سە کولبر بر اثر سرما وحوادث طبیعی کشتە شدند، و ١٠ نفر هم با شلیک مستقیم نیروهای مرزبانی زخمی شدند.
- خودکشی:
در سە ماهە اول سال ٢٠٢٥، دستکم ٣٤ نفر در شهرها و روستاهای مختلف کردستان عمدتا بدلیل فقر و بیکاری به زندگی خود پایان داده‌اند. بر اساس آمار هانا ١٥ مورد از خودکشیها زن و ١٩ نفر هم مرد بودند. این خودکشیها اکثرا بدلیل مشکلات خانوادگی،معیشتی، فقر و بعضیها هم بدلالیل نامعلوم بودە
زن کشی:
در سە ماهە اول سال ٢٠٢٥، دستکم ١١ نفر توسط اعضای خانوادە ( پدر، برادر، شوهر، فامیل) کشتە شدند. از این مجموع ٨ نفر زن و ٣ نفر مرد بودند. عمدە ترین دلایل کشتن این افراد قتل ناموسی بودە است. یک مورد هم مرگ بر اثر تجاوز و آزار جنسی بودە است.
حقوق کارگران:
در سە ماهە اول سال ٢٠٢٥، دستکم ١٠ کارگر بر اثر حوادث ناشی از کار جان خود را از دست دادند و ١٢ فعال کارگری هم بازداشت شدند..
- انفجار مین:
در ماە ژانویە ۲۰۲۵، دو شهروند بر اثر انفجار مین دچار صدمات جدی شده‌اند. بر اساس کنوانسیون بین المللی اتاوا دولت‌ها ملزم به خودداری از تولید، انباشت انتقال مین‌های ضد نفر هستند که متاسفانه دولت جمهوری اسلامی ایران با وجود داشتن قربانیان زائد الوصف مین تا کنون به این کنوانسیون ملحق نمی‌شود.
جمهوری اسلامی ایران به دلیل اختلافات مرزی باعراق و نیز همواره با توجیه حفاظت از مرزها و مبارزه با احزاب اپوزیسیون کُرد از التزام به تعهدات بین المللی سرباز میزند و با حیات شهروندان بازی می‌کند.
سازمان حقوق بشر هانا
٥ آوریل ٢٠٢٥