مقدمه
مرکز آمار سازمان حقوق بشر هانا گزارش ماهانه خود درباره وضعیت حقوق بشر در کردستان را منتشر میکند. دادهها و اطلاعات مندرج در این گزارش از طریق تحقیقات میدانی، گفتوگو با قربانیان نقض حقوق بشر و خانوادههای آنان، همچنین بررسی مستندات و منابع مطلع گردآوری شده و سپس از سوی منابع مستقل راستیآزمایی گردیدهاند.
بر این اساس، این گزارش صرفاً شامل مواردی است که سازمان هانا از صحت و اعتبار اطلاعات مربوط به آنها اطمینان حاصل کرده است.
بازداشتهای خودسرانه
در ماه اکتبر، مرکز آمار هانا ۴۸ مورد بازداشت خودسرانه شهروندان کُرد را در شهرها و روستاهای مختلف کردستان توسط نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی ثبت کرده است.
تعداد بازداشتها نسبت بە ماە گذشتە ١٧ درصد و در مقایسە با اکتبر سال گذشتە ٤١ درصد افزایش یافتە است.
از ابتدای سال ٢٠٢٥ تاکنون دستکم ٦٦٠ شهروندان کُرد بازداشت شدەاند.
بر اساس تحقیقات انجامشده، بیشتر این بازداشتها بدون احضاریه یا حکم قضایی صورت گرفته و اتهامات مطرحشده عمدتاً شامل همکاری با احزاب کُرد اپوزیسیون، فعالیتهای مدنی و صنفی، فعالیتهای رسانهای و انتشار مطالب در شبکههای اجتماعی بوده است.
در میان بازداشت شدەگان این ماە چهار زن نیز وجود دارند. همچنین ٢٢ نفر از بازداشت شدەگان در مجموع بە ٣٠٠ ماە حبس محکوم شدەاند کە از این تعداد، ١١ نفر برای اجرای حکم بە زندان منتقل شدەاند.
در این ماه، یک شهروند به نام کاویس عبداللهزاده اقدم اهل مهاباد به اتهام “بغی” به اعدام محکوم شد.
همچنین، حکم اعدام شش زندانی سیاسی مرتبط با جنبش «زن، زندگی، آزادی» شامل شریفه محمدی، طیفور سلیمی بابامیری، سوران قاسمی، پژمان سلطانی، کاوه صالحی و رزگار بیگزاده بابامیری توسط دیوان عالی کشور نقض گردید.
حق بر حیات و مجازات اعدام:
در اکتبر ٢٠٢٥. دستکم ٢٩ شهروند کُرد در زندانهای مختلف ایران اعدام شدند. از میان آنان:
۹ نفر بە اتهام جرایم مربوط بە مواد مخدر، ١٦ نفر بە اتهام قتل عمد، ٣ نفر بە اتهام سرقت مسلحانە، و یک نفر بە نام سامان محمدی خیارە بە جرم سیاسی اعدام شدەاند. لازم بە ذکر است کە در ١٠ ماە گذشتە ١٥٢ شهروند کُرد در زندانهای مختلف ایران اعدام شدند.
تعداد اعدامها در این ماە نسبت بە ماە گذشتە ١٤% افزایش و نسبت بە اکتبر سال گذشتە ١٩٠% رشد داشتە است.
کولبران:
بر اساس آمار هانا، در این ماە ٥ کولبر کشتە یا زخمی شدەاند. از این میان:
٣ نفر با شلیک مستقیم نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی در مناطق مرزی غرب کشور کشته و ٢ نفر دیگر هم زخمی شدەاند.
تمامی اسامی این افراد در مرکز آمار سازمان ثبت شده است.
خودکشی:
با توجه به بحران اقتصادی و اجتماعی حاکم بر ایران و کردستان، سازمان حقوق بشر هانا خودکشی را یکی از اشکال خشونت ساختاری و اجتماعی میداند و بە همین دلیل آنرا منتشر میکند.
در اکتبر دستکم ٩ مورد خودکشی ثبت شدە است کە شامل ٣ زن، ٤ مرد و ٢ کودک زیر ١٨ سال می باشد.
در میان آنان، یاسین سیف پناهی، جوان ۲۱ ساله اهل دهگلان که سه ماه در زندان بهسر برده بود، پس از آزادی به شکل مشکوکی دست به خودکشی زده است.
خودکشیها عمدتاً در نتیجه فقر، بیکاری و مشکلات خانوادگی رخ داده و در مقایسه با ماه گذشتە ٤٧% کاهش یافتە است.
خشونتهای خانگی:
خشونت علیه زنان در ماه اکتبر همچنان تداوم داشت. زنان و دختران در این ماه قربانی خشونت از سوی مردان خانواده شامل پدر، همسر یا برادر خود شدهاند.
در نتیجە این خشونتها:
شهلا کریمیان اهل مهاباد مهاباد توسط افراد خانوادە و لیلا علی مرادی اهل مریوان توسط یکی از عوامل جمهوری اسلامی کشتە کشته شدند. همچنین، سارینا رستمی، دختر ۱۶ ساله اهل جوانرود، بهطرز مشکوکی جان خود را از دست داد. یک دختر ۱۷ ساله اهل دیواندره نیز مورد حمله خانوادگی قرار گرفت و بهشدت مجروح شد.
حقوق کارگران:
در ماە اکتبر، ٦ کارگر به دلیل حوادث ناشی از ناامنی محیط کار جان خود را از دست دادند. تعداد قربانیان نسبت بە ماە گذشتە ٤٠% کاهش یافتە است. این آمار شامل کارگران مجروح یا مصدوم نمیشود.
درگیریهای مسلحانه:
در تاریخ ٧ اکتبر ٢٠٢٥، در جریان درگیری مسلحانه میان افراد ناشناس و نیروهای جمهوری اسلامی در منطقه بیکره حسینآباد از توابع مریوان، دو نیروی حکومتی کشته شدند.
ارزیابی کلی وضعیت حقوق بشر در کردستان – اکتبر ۲۰۲۵
بررسی دادههای این ماه نشان میدهد که وضعیت حقوق بشر در کردستان همچنان وخیم و ناپایدار است.
افزایش بازداشتهای خودسرانه، رشد نگرانکننده اعدامها و تداوم خشونتهای ساختاری علیه زنان و کولبران، از شاخصهای اصلی نقض سیستماتیک حقوق بشر در منطقه محسوب میشوند. درحالیکه نقض گسترده حقوق مدنی و سیاسی ادامه دارد، فقر، بیکاری و نبود امنیت شغلی نیز زمینهساز افزایش موارد خودکشی و خشونتهای خانوادگی شده است.
سازمان حقوق بشر هانا نسبت به استمرار این روند ابراز نگرانی عمیق کرده و از نهادهای بینالمللی میخواهد با اعمال فشار بر جمهوری اسلامی، خواهان پایاندادن به نقض سیستماتیک حقوق بشر در کردستان ایران شوند.
سازمان حقوق بشر هانا
نوامبر ٢٠٢٥
استفاده از این آمار با ذکر منبع بلامانع است.
