حفظ و گسترش زبان مادری یک ضرورت فرهنگی و انسانی
تنوع زبانی به‌عنوان یکی از ارزشمندترین میراث‌های بشری، بخش جدایی‌ناپذیری از هویت فرهنگی و اجتماعی ملت‌ها به شمار می‌رود. با این حال، در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، این میراث با چالش‌های جدی مواجه است و حقوق اقلیت‌های زبانی، به‌ویژه مردم کُرد، اغلب نادیده گرفته می‌شود.
طبق اصل ۱۵ قانون اساسی ایران، اقوام مختلف حق دارند زبان و ادبیات خود را در مدارس آموزش دهند. با این حال، این اصل تاکنون به‌طور کامل اجرا نشده و تدریس زبان کُردی و سایر زبان‌های اقلیت در سیستم آموزشی ایران همچنان ممنوع است. سازمان هانا تأکید می‌کند که این سیاست‌های تبعیض‌آمیز در تضاد آشکار با تعهدات بین‌المللی ایران، از جمله میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی قرار دارد.
فعالان فرهنگی و زبانی در کردستان ایران که برای ترویج زبان کُردی تلاش می‌کنند، اغلب هدف سرکوب‌های شدید قرار می‌گیرند. این سرکوب‌ها شامل بازداشت‌های خودسرانه، صدور احکام سنگین زندان و تهدیدهای امنیتی است. سازمان هانا موارد متعددی از بازداشت فعالان برجسته زبانی و فرهنگی را مستند کرده است که تنها به دلیل تلاش برای حفظ و گسترش زبان مادری خود بازداشت شده‌اند.
استفاده از زبان کُردی در فضاهای عمومی نیز با محدودیت‌های گسترده مواجه است. در بسیاری از موارد، استفاده از زبان مادری در مراسم رسمی، رسانه‌ها و حتی مکالمات روزمره در برخی محیط‌ها منجر به بازخواست و فشارهای امنیتی شده است. این محدودیت‌ها تأثیر عمیقی بر روحیه و هویت فرهنگی افراد گذاشته و مانع انتقال زبان و فرهنگ به نسل‌های آینده شده است.
ممنوعیت آموزش زبان مادری در مدارس و دانشگاه‌ها به‌ویژه تأثیر منفی بر هویت فرهنگی کودکان و جوانان داشته است. این سیاست‌ها منجر به قطع ارتباط زبانی و فرهنگی نسل‌های جدید با تاریخ و فرهنگ بومی خود شده است. هانا، هشدار می‌دهد که ادامه این سیاست‌ها می‌تواند منجر به از بین رفتن زبان و فرهنگ اقلیت‌ها در ایران شود.
سازمان حقوق بشر هانا با ارائه پیشنهادات و درخواست‌های مشخص به جامعه بین‌المللی و دولت ایران، بر ضرورت تغییر سیاست‌های تبعیض‌آمیز تأکید کرده است. از جمله این پیشنهادات می‌توان به اجرای کامل اصل ۱۵ قانون اساسی ایران، حمایت از فعالیت‌های فرهنگی اقلیت‌ها، لغو محدودیت‌های امنیتی بر فعالان زبانی و فرهنگی و پایبندی به تعهدات بین‌المللی اشاره کرد.
سازمان هانا تأکید می‌کند که زبان مادری یکی از اساسی ترین حقوق بشر است و محدود کردن آن به منزله نقض جدی حقوق فرهنگی و اجتماعی اقلیت‌ها محسوب می‌شود. این سازمان از تمامی نهادهای حقوق بشری و بین‌المللی می‌خواهد که برای پایان دادن به این تبعیض‌ها و حمایت از حقوق زبانی اقلیت‌ها در ایران اقدامات فوری انجام دهند.